ANKARA (AA) - Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS) ve Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV) verilerinin yer aldığı raporlarda, 2016’da küresel ölçekte yaklaşık 36,7 milyon kişinin HIV taşıdığı, bunlardan ortalama 34,5 milyonunun yetişkin, 2,1 milyonunun ise 15 yaşından küçük çocuklar olduğu açıklandı.

Raporlar, dünyada 2016 yılında yaklaşık 1,8 milyon kişiye HIV bulaştığını, bu kişilerden ortalama 1,7 milyonunun yetişkin, 160 binin ise 15 yaşından küçük çocuklar olduğunu ortaya koydu.

Veriler, 2016 yılında HIV bulaşan 15-24 yaş arası genç kadınların sayısının, aynı yaş aralığındaki genç erkeklerden yüzde 44 daha fazla olduğunu gösterdi.

Çocuklar arasında görülen yeni HIV enfeksiyonları 2010 yılında ortalama 300 bin iken, bu sayı yüzde 47 azalarak 2016 yılında ortalama 160 bine geriledi.

Aynı zaman aralığında, HIV ile yaşayan hamile kadınların, hastalığın bebeklerine bulaşmasını önlemek için verilen antiretroviral ilaçlara erişiminin ortalama yüzde 47’den yüzde 76’ya yükseldiği görüldü.

DSÖ, 2016 yılının aralık ayı itibariyle 19,5 milyondan fazla kişinin antiretroviral ilaçlar aldığını belirtirken, UNAIDS, bu yıl haziran ayı itibariyle dünyada HIV ile enfekte 20,9 milyon kişinin antiretroviral ilaçlara erişim sağladığını açıkladı.

HIV taşıyan yetişkinlerin yüzde 54'ünün, çocukların ise yüzde 43'ünün halihazırda yaşam boyu antiretroviral ilaçlara erişim sağladığı kaydedilirken, HIV ile yaşayan hamile ve emziren kadınların yüzde 76'sının virüsün bebeğe bulaşmasını engellemek için antiretroviral tedavi aldığı bildirildi.

Diğer yandan, dünyada HIV taşıyıcısı kişilerin yaklaşık yüzde 70'inin durumlarından haberdar olduğunun tahmin edildiği kaydedildi.

Antiretroviral tedaviye erişimin artmasıyla Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromundan (AIDS) kaynaklı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 2005 yılında ortalama 1,9 milyon iken, 2016’da yaklaşık 1 milyona geriledi. Hayatını kaybeden kişilerden ortalama 890 bininin yetişkin, 120 bininin 15 yaşın altında çocuklar olduğu kaydedildi.

UNAIDS raporunda, HIV virüsüyle yaşayanların yüzde 51’i kadın olmasına rağmen, daha geniş tedavi kapsamı ve kadınların tedaviye daha fazla uyum göstermesiyle, 2016 yılında AIDS’ten kaynaklı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitiren kadın ve kız çocuklarının sayısının, erkek ve erkek çocuklarından yüzde 27 daha az olduğu bildirildi.

Raporda, bununla birlikte, AIDS'e bağlı hastalıkların, tüm dünyada üreme çağındaki kadınlarda başlıca ölüm nedenleri arasında sayıldığı ve Afrika'da 15-24 yaş arası genç kadınlar için başlıca ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer aldığı ifade edildi.

Verilere göre, AIDS'ten kaynaklı hastalıklardan hayatını kaybetmiş 0-14 yaş arası çocukların sayısı, 2010'da ortalama 210 bin iken bu sayı 2016'da neredeyse yarı yarıya azalarak 120 bine geriledi.

Bu düşüşte, çocuklarda yeni HIV enfeksiyonlarının hızla azalması ve pediatrik antiretroviral tedaviye erişimin artması önemli rol oynadı.

Antiretroviral tedavinin hızlı artışıyla, Doğu ve Güney Afrika’da, AIDS’in neden olduğu hastalıklardan kaynaklanan ölümler 2004 yılında ortalama 1,1 milyon iken, bu sayı 2016 yılında yaklaşık yüzde 62 azalarak ortalama 420 bine düştü.

UNAIDS raporunda, Doğu ve Güney Afrika’da ortalama 19,4 milyon kişinin AIDS hastalığına yol açan HIV taşıyıcısı olduğu kaydedildi. Bunu, ortalama 6,1 milyon kişiyle Batı ve Orta Afrika takip etti.

HIV ile yaşayanların sayısının, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da ortalama 230 bin, Asya ve Pasifik’te ortalama 5,1 milyon, Latin Amerika’da ortalama 1,8 milyon, Karayipler’de ortalama 310 bin, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da ortalama 1,6 milyon, Batı ve Orta Avrupa ile Kuzey Amerika’da da ortalama 2,1 milyon olduğu bildirildi.

2016 yılında HIV bulaşan en fazla kişinin bulunduğu bölge ortalama 790 bin kişi ile Doğu ve Güney Afrika oldu. Bunu, ortalama 370 bin kişi ile Batı ve Orta Afrika izledi.

Geçen yıl, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da ortalama 18 bin, Asya ve Pasifik’te 270 bin, Latin Amerika’da 97 bin, Karayipler’de 18 bin, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 190 bin, Batı ve Orta Avrupa ile Kuzey Amerika’da 73 bin kişiye HIV bulaştı.

2016'da AIDS’ten kaynaklı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybedenlerin en fazla görüldüğü bölge ortalama 420 bin kişiyle Doğu ve Güney Afrika oldu. Bunu, ortalama 310 bin kişiye Batı ve Orta Afrika takip etti.

Geçen yıl, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da ortalama 11 bin, Asya ve Pasifik’te 170 bin, Latin Amerika’da 36 bin, Karayipler’de 9 bin 400, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 40 bin, Batı ve Orta Avrupa ile Kuzey Amerika’da da 18 bin kişi AIDS’e bağlı hastalıklar yüzünden yaşamını yitirdi.

DSÖ geçen yıl, 1 Aralık Dünya AIDS Günü öncesinde yayımladığı HIV virüsü raporuna göre, HIV taşıyan insanların tespit edilmesinde ve tedavisinde gecikme yaşandığı belirtilmişti.

Raporda, 2015'te, "dünyada HIV taşıyan 14 milyon insanın, yani dünyadaki HIV taşıyan insanların yüzde 40'ının, test servislerine erişimi olmadığı için HIV taşıdığından haberi olmadığı" bilgisi yer almıştı.

Dünyada HIV taşıyan 37 milyon insandan 18 milyonunun, HIV virüsüne karşı tedavi gördüğünün belirtildiği raporda, Doğu Avrupa, Doğu Akdeniz bölgesi ile Batı ve Orta Afrika'da HIV tedavisine erişimin düşük olduğu bildirilmiş ve "Dünyada 2015 yılında 1,1 milyon kişi, HIV ile bağlantılı nedenlerle hayatını kaybetti. 37 milyon kişi HIV taşıyor ve 2 milyon kişiye 2015 yılı içinde HIV bulaştı." ifadeleri kullanılmıştı.

İnsanların, HIV taşıyıp taşımadığını kendilerinin de test edebileceğinin hatırlatıldığı raporda, dünyada insanların HIV taşıdığını öğrenme oranının 2005 yılında yüzde 12, 2015 yılında ise yüzde 60 olduğu belirtilmişti.

AIDS'e yol açan HIV, bağışıklık sistemine zarar vererek hastalığa neden oluyor. HIV taşıyıcısı; kanı, spermi, vajinal akıntıları veya diğer vücut sıvılarının başka birine teması yoluyla virüsü bulaştırıyor. HIV, cinsel ilişki, organ nakilleri, doğrudan kan teması ve anneden bebeğine olmak üzere dört yolla bulaşıyor.

Muhabir: Zehra Ulucak